Mountain peaksMountain peaks

Κατανοηστε την ψυχολογια


ΤΟ ΓΝΩΣΙΑΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ

Γνωσιακό Μοντέλο Συμπεριφοράς

Γνωσιακό Μοντέλο Συμπεριφοράς

Είναι γνωστό ότι οι σκέψεις, τα συναισθήματα, οι συμπεριφορές και ο σωματικός μας εαυτός συνδέονται και αλληλεπιδρούν.

Το να κατανοήσουμε τις σχέσεις μεταξύ των σκέψεων, των συναισθημάτων, των πράξεων και του σώματός μας, μας βοηθά να υιοθετήσουμε μια προνοητική στάση επιλέγοντας τους τρόπους με τους οποίους θα διαειριστούμε τις προκλήσεις στο μέλλον μας.

Η θετική νοοτροπία έχει την τάση να οδηγεί σε θετικές σκέψεις και συναισθήματα γεμάτα ενθουσιασμό. Όταν σκεφτόμαστε θετικά, είναι πιο πιθανό να συμπεριφερόμαστε καλά στους συνανθρώπους μας και να ενεργούμε με γενναιοδωρία και ευγνωμοσύνη. Είναι πιο πιθανό να αναγνωρίζουμε τις επιτυχίες μας και να νιώθουμε καλά με τον εαυτό μας όταν τις σκεφτόμαστε.

Μπορούμε να δημιουργήσουμε θετικούς κύκλους σκέψεων, συναισθημάτων και πράξεων, υιοθετώντας μια προνοητική στάση. Διαλέξτε ένα από τα στοιχεία (σκέψεις, συναισθήματα, πράξεις ή σωματικός εαυτός) και εστιάστε στο να το μετατρέψετε σε κάτι απόλυτα θετικό. Μπορείτε για ένα πεντάλεπτο να συγκεντρωθείτε σε καλές σκέψεις, να ανακαλέσετε χαρούμενες αναμνήσεις ή να κάνετε κάτι που θα χαροποιήσει εσάς ή κάποιον άλλο - παρατηρήστε πως, αν αλλάξετε ένα μόνο στοιχείο, επηρεάζεται ολόκληρο το σύστημα. Παρατηρήστε πόσο διαρκεί η θετική επίδραση.

Φυσικά, ισχύει και το ακριβώς αντίθετο. Αν νιώθουμε θυμό ή θλίψη ή αν μας έχουν "σπάσει" τα νεύρα, μπορεί να έχουμε αρνητικές σκέψεις για τους ανθρώπους, τα γεγονότα, ακόμα και για τον εαυτό μας. Αυτό μπορεί να επηρεάσει το πώς νιώθουμε - σφιγμένοι, με ένταση, ταραγμένοι - και, στη συνέχεια, τις πράξεις και τις επιδόσεις μας.

Το καλό νέο είναι πως, όταν είμαστε εφοδιασμένοι με τη γνώση του Γνωσιακού Μοντέλου Συμπεριφοράς, ξέρουμε ότι, αν βρεθούμε σε έναν αρνητικό κύκλο, δεν χρειάζεται να αλλάξουμε ολόκληρο το σύστημα... αλλά μόνο ένα στοιχείο (τις σκέψεις, τα συναισθήματα, τις πράξεις ή το σωματικό εαυτό μας) για να συμβάλουμε στη βελτίωση της ευημερίας και της απόδοσής μας. .

Αν "ελέγχουμε" τακτικά τον εαυτό μας και ακούμε τις σκέψεις μας, αν παρατηρούμε το πώς νιώθουμε και το τι κάνουμε, τότε θα αρχίσουμε να προβλέπουμε τις αντιδράσεις μας σε διάφορες καταστάσεις. Εφοδιασμένοι με αυτή την κατανόηση, μπορούμε να μάθουμε πώς να "σπάμε" με τον καλύτερο τρόπο τα αρνητικά μοτίβα και να δημιουργούμε θετικούς κύκλους που προάγουν τις καλές επιδόσεις και την ευημερία.

Τα περισσότερα εργαλεία και οι τεχνικές του Peak State βασίζονται στο Γνωσιακό Μοντέλο Συμπεριφοράς και σας βοηθούν να δημιουργείτε θετικούς κύκλους ή να "σπάτε" αρνητικούς κύκλους. Αν τα εξασκείτε σε τακτική βάση, θα νιώσετε τα οφέλη καθώς το σώμα και ο νους σας θα συνηθίζουν σε αυτές τις διαδικασίες.

Προσαρμογή από: Greenberger, D., & Padesky, C. A. (1995). Mind over mood: A cognitive therapy treatment manual for clients. Guilford Press.

ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΤΗΣ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗΣ ΡΥΘΜΙΣΗΣ

Μοντέλο Συναισθηματικής Ρύθμισης

Μοντέλο Συναισθηματικής Ρύθμισης

Έχουμε αναπτύξει ένα σύνθετο σύνολο συναισθημάτων. Αυτά μας βοηθούν να ενεργούμε ενστικτωδώς σε πολλές και διαφορετικές καταστάσεις και πλαίσια: όταν δραστηριοποιούμαστε σε κοινωνικές ομάδες, όταν προκύπτουν ευκαιρίες για πρόοδο ή όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με αβεβαιότητα ή απειλή.

Μερικές φορές αυτά τα συναισθήματα μπορούν να λειτουργήσουν σε συνδυασμό μεταξύ τους για να διαμορφώσουν ένα σύστημα που θα μας βοηθά σε γενικές καταστάσεις. Τα τρία συστήματα που αποτελούν το Μοντέλο Συναισθηματικής Ρύθμισης είναι τα ακόλουθα:

Απειλή, Ώθηση, Ανακούφιση

Το σύστημα ΑΠΕΙΛΗΣ έχει σκοπό να μας κρατά ασφαλείς. Όταν ενεργοποιείται αυτό το σύστημα, το σώμα εκλύει μία ορμόνη, τη λεγόμενη αδρεναλίνη, και τότε μπαίνουμε σε μια κατάσταση εγρήγορσης, έτοιμοι να αντιδράσουμε στον κίνδυνο: δηλαδή, να παλέψουμε, να ακινητοποιηθούμε στη θέση μας ή να δραπετεύσουμε όσο μπορούμε πιο γρήγορα. Μπορεί να έχουμε κάποια σωμάτικά συμπτώματα (ταραχή, εφίδρωση, "φτερούγισμα" στο στομάχι) αλλά και συναισθήματα (θυμός, απογοήτευση, νευρικότητα). Οι αισθήσεις μας μπορεί να οξυνθούν και να είναι πολύ εστιασμένες - καθώς προετοιμαζόμαστε για να αντιδράσουμε άμεσα. Αυτό μπορεί να έχει ως συνέπεια να σκεφτούμε και να ενεργούμε βιαστικά.

Το σύστημα ΩΘΗΣΗΣ συνδέεται με τις ανταμοιβές που νιώθουμε μετά από κάποια επιτυχία. Η ορμή, ο ενθουσιασμός και η ικανοποίηση που βιώνουμε όταν έχουμε επιτυχία προκύπτουν από την έκλυση ορμονών* στον εγκέφαλο (κυρίως της ντοπαμίνης). Αυτά τα συναισθήματα μάς βοηθούν να αναγνωρίσουμε την επιτυχία και είμαστε φτιαγμένοι να θέλουμε να επαναλάβουμε τη συγκεκριμένη ενέργεια για να ενεργοποιήσουμε τα ίδια θετικά συναισθήματα. Αυτό μπορεί να έχει τεράστια οφέλη γιατί μας καθιστά φιλόδοξους και εστιασμένους στον στόχο μας, αλλά μπορεί επίσης να έχει ως αποτέλεσμα να αγνοούμε σημαντικές πτυχές της ζωής μας προκειμένου να επιτύχουμε μια νίκη.

Το σύστημα ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΗΣ ενεργοποιείται όταν νιώθουμε ασφαλείς, σίγουροι και ευχαριστημένοι. Σε αυτή την κατάσταση το σώμα παράγειι ορμόνες*, όπως η οξυτοκίνη και οι ενδορφίνες. Αυτό το σύστημα μάς βοηθά να χαλαρώνουμε και άρα είναι ζωτικής σημασίας για την ποιοτική ανάπαυση και την ανάρρωση μας. Το συγκεκριμένο σύστημα βοηθά στην εξισορρόπηση των άλλων δύο συστημάτων και συνδέεται με μία αίσθηση ηρεμίας που επιτρέπει τη λογική σκέψη και την ετοιμότητα του πνεύματος.

Κάθε σύστημα μπορούμε να το εξασκήσουμε όπως έναν μυ και να το ενδυναμώσουμε. Αν ένα σύστημα είναι πιο δυνατό από τα υπόλοιπα, μπορεί να μας οδηγήσει στο να ευνοούμε κάποια χαρακτηριστικά όταν αντιδρούμε σε καταστάσεις της καθημερινότητας. Αν κάποιο σύστημα είναι πιο αδύναμο, μπορεί να μας είναι δύσκολο να επιστρατεύσουμε τα αντίστοιχα χαρακτηριστικά.

Κάθε σύστημα αποτελεί σημαντικό μέρος του εαυτού μας και είναι ζωτικής σημασίας για την επιβίωση και την προσωπική μας ανάπτυξη. Αλλά ίσως να δυσκολευτούμε να φτάσουμε στο μέγιστο των δυνατοτήτων μας (Peak State) όταν κάποιο από τα συστήματα είναι υπερβολικά κυρίαρχο ή υπερβολικά αδύναμο. Έτσι, θα πρέπει να προσπαθούμε να βρούμε μια ισορροπία ώστε να μπορούμε να ελέγχουμε και να ενεργοποιούμε κάθε φορά τα κατάλληλα συστήματα αντί να παρασυρόμαστε από τα συναισθήματά μας.

Στον σύγχρονο κόσμο, τα Συστήματα Απειλής και Ώθησης φαίνεται να είναι καλά ανεπτυγμένα ως μέρος της καθημερινής μας ζωής. Για αυτό, πολλά από τα εργαλεία Peak State θα σας βοηθήσουν να ενδυναμώσετε το Σύστημα Ανακούφισης ώστε να αποκτήσετε μεγαλύτερη ισορροπία.

*Οι ορμόνες είναι χημικές ουσίες που παράγει και χρησιμοποιεί το σώμα μας.

Προσαρμογή από: Gilbert. P. (2009). The Compassionate Mind – A new approach to Life’s Challenges. London, United Kingdom: Constable & Robinson, Ltd.